Anëtarësimi në BE, ku qëndron Kosova në reformat shëndetësore?

Vendet që aspirojnë të anëtarësohen në BE kanë përpara një punë të rëndësishme për të përmbushur standardet shëndetësore të bllokut, të cilat përfshijnë përafrimin me rregulloret komplekse shëndetësore të BE-së.

Siç tha komisioneri Olivér Várhelyi, i cili është caktuar për të marrë rolin e Komisionerit të Shëndetësisë në mandatin e ardhshëm: “Zgjerimi është ndër tre çështjet kryesore që liderët tanë po diskutojnë në ditët e sotme.”

Vlerësimi i sivjetshëm  i përparimit të vendeve kandidate drejt anëtarësimit të BE-së hedh dritë mbi reformat shëndetësore që nevojiten ende për përafrimin me BE-në.

Shumë kandidatë duhet të përshtatin ende kornizat kombëtare me standardet e BE-së, duke përfshirë infrastrukturën shëndetësore dixhitale, programet parandaluese dhe rregulloret për duhanin dhe alkoolin.

Ritmi i progresit në harmonizimin e rregulloreve shëndetësore ofron një matës të qartë të gatishmërisë së secilit vend për anëtarësim në BE.

Për Shqipërinë, Bosnjën dhe Kosovën, përafrimi me standardet shëndetësore të BE-së është ende në fazat e hershme, duke treguar një rrugë të gjatë përpara.

Bosnja dhe Hercegovina nuk tregoi përparim të rëndësishëm në vitin 2024, veçanërisht duke luftuar për të harmonizuar kuadrin e saj me ligjet e BE-së për kontrollin e duhanit dhe për t’i zbatuar ato, sipas ekzekutivit të BE-së.

Për më tepër, pjesëmarrja e kufizuar e Bosnjës në aktivitetet teknike të Qendrës Evropiane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (ECDC) pengon integrimin e saj në sistemin e agjencisë së BE-së.

Raporti i vendit thekson se korrupsioni në sektorin shëndetësor të Bosnjës, veçanërisht i ekspozuar gjatë pandemisë për shkak të parregullsive në prokurimin mjekësor, mbetet një pengesë për ofrimin efektiv të kujdesit shëndetësor.

Shqipëria përballet me sfida në forcimin e fuqisë punëtore dhe infrastrukturës së saj të kujdesit shëndetësor, veçanërisht në kujdesin parësor, ku qytetarët shpesh përdorin kujdesin shëndetësor privat për shkak të mundësive të kufizuara publike.

Është bërë përparim me pjesëmarrjen e subjekteve shqiptare në Aleancën e BE-së për Medikamentet Kritike  dhe miratimin e një plani veprimi për shëndetin mendor në vitin 2023. Megjithatë, një regjistër kombëtar i kancerit ende mungon dhe ndalimet për pirjen e duhanit në hapësirat e brendshme publike zbatohen dobët – me BE-në që së fundi u rekomandon  shteteve anëtare t’i zgjerojnë ato në zona të caktuara të jashtme.

Kosova përballet me pengesa të ngjashme, duke përfshirë sistemin e pazhvilluar të financimit të shëndetësisë, i cili kufizon qasjen në mbulimin shëndetësor universal. Pa një mekanizëm efektiv strategjik të blerjes, shërbimet shëndetësore të Kosovës mbeten joefikase dhe pabarazitë në rezultatet shëndetësore vazhdojnë.

Megjithatë, Kosova ka bërë përparim në të drejtat e pacientëve në kujdesin shëndetësor ndërkufitar dhe ka zbatuar një program për depistimin e kancerit, edhe pse kontrollet nuk janë sistematike dhe vendit gjithashtu i mungon një regjistër i kancerit.