Lajçak paketon valixhet nga Brukseli, dy emra janë në lojë për postin e të Dërguarit të Posaçëm
Dilema për Pasardhësin e Miroslav Lajçak në Postin e Dërguarit të Posaçëm të BE-së për Dialogun
Mandati i Miroslav Lajçak si Dërguar i Posaçëm i Bashkimit Evropian (BE) për dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës përfundon më 31 janar 2024, dhe tashmë është një pikëpyetje se kush do ta pasojë atë në këtë pozicion kaq delikat. Emri i Borut Pahor, ish-president i Sllovenisë, është hedhur në diskutim për këtë post, por ende nuk ka marrë dritën jeshile për t’u emëruar. Ndërkohë, një tjetër emër që po përmendet jozyrtarisht është ai i Peter Sorensen, një diplomat danez me përvojë të gjerë në rajonin e Ballkanit.
Lajçak, i cili u emërua në këtë post më 2 prill 2020, ka luajtur një rol kyç në përpjekjet për të avancuar dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, një proces që është shpesh i ndërlikuar dhe i mbushur me tensione. Fillimisht ishte planifikuar që ai të emërohej ambasador i BE-së në Zvicër, por për arsye të “rrethanave personale të paparashikuara”, ai mbeti në këtë post dhe më vonë, në korrik të vitit 2020, Këshilli i BE-së ia zgjati mandatin deri në janar 2025. Ndërkohë, pasardhësi i tij do të caktohet nga Kaja Kalas, shefja e diplomacisë së BE-së dhe ish-kryeministrja e Estonisë, e cila ka një sfidë të madhe përpara për të marrë një vendim të tillë.
Sipas burimeve konkursi për këtë post ende nuk është shpallur, por po flitet për diplomatë të ndryshëm që mund të jenë në lojë. Burime diplomatike sugjerojnë se Peter Sorensen mund të jetë një nga kandidatët më të mundshëm për t’u emëruar si pasardhës i Lajçakut. Përmendja e emrit të Sorensen është e lidhur ngushtë me zgjedhjen e Kaja Kalas, dhe sipas saj, një emërim i tillë do të dërgonte një mesazh të qartë: BE-ja është e vendosur të rrisë angazhimin në Ballkanin Perëndimor dhe të kërkojë stabilitet në rajon.
Peter Sorensen: Një Diplomati me Përvojë të Gjerë në Ballkan
Peter Sorensen (57) është një diplomat me përvojë të madhe, i njohur për angazhimin e tij në rajonin e Ballkanit. Ai ka shërbyer në pozita të rëndësishme, duke përfshirë rolin e tij si shef i delegacionit të BE-së në Bosnje dhe Hercegovinë, një mision i cili kërkonte aftësi të mëdha diplomatike për të balancuar interesat e ndryshme të palëve. Sorensen ka punuar gjithashtu në OKB dhe BE, dhe ka një njohuri të thellë të situatës në Ballkan, duke u angazhuar në çështje të vështira si kthimi i serbëve në Kroaci pas luftës.
Borut Pahor: Kandidati i Popullarizuar, Por Me Mungesë të Dritës Jeshile
Krahas Sorensen, Borut Pahor është një tjetër emër që ka marrë mbështetje për të pasuar Lajçakun. Pahor, i cili ka pasur një rol të rëndësishëm në diplomacinë ndërkombëtare si ish-president i Sllovenisë, ka shprehur hapur dëshirën për të marrë postin e Dërguarit të Posaçëm të BE-së për dialogun. Megjithatë, deri tani, nuk ka asnjë konfirmim zyrtar për emërimin e tij. Pahor ka marrë mbështetje nga kryeministri slloven Robert Golob dhe ministrja e jashtme Tanja Fajon, por siç ka deklaruar ai vetë, ende nuk është e qartë pse nuk ka marrë përgjigje të qartë nga Brukseli.
Timothy Les, profesor në Qendrën për Gjeopolitikë në Universitetin e Kembrixhit, ka komentuar se Pahor mund të jetë viktimë e burokracisë në Bruksel, duke shtuar se nëse Pahor dëshiron të sigurojë këtë post, do të duhet të bindë për meritat e tij pasardhësin e Josep Borell, Kaja Kalas.
Një Dialog i Pasigurt pa Dërguar të Posaçëm?
Pozita e Dërguarit të Posaçëm të BE-së për dialogun nuk ka ekzistuar përpara se Miroslav Lajçak të emërohej në këtë post katër vjet më parë. Deri atëherë, përfaqësueset e larta të BE-së, si Federica Mogherini dhe Catherine Ashton, kishin mbajtur përgjegjësinë për këtë çështje. Ndërkohë, disa analistë sugjerojnë se nëse një dërguar i posaçëm nuk do të emërohej, Kaja Kalas mund të merrte përgjegjësinë për ndërmjetësimin e dialogut mes Beogradit dhe Prishtinës, ndonëse kjo mund ta përmbushte angazhimin e saj për shumë çështje të tjera, veçanërisht luftën në Ukrainë.
Nëse BE-ja do të vendosë për një emër të ri në këtë post, ai do të duhej të kishte një eksperiencë të thellë dhe aftësi të mëdha diplomatike për të udhëhequr dialogun ndërmjet dy palëve të përfshira, të cilat kanë interes të ndryshëm dhe shpesh të kundërt. Dërguesi i Posaçëm do të luajë një rol të rëndësishëm në përcaktimin e drejtimit të ardhshëm të dialogut dhe në mundësinë e arritjes së një marrëveshjeje të qëndrueshme ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.